Boeken, columns

 

Arjuna Zorg en Coaching 

Terugblikken op je leven
de balans van je leven opmaken

Als je ouder wordt, kijk je vaak anders terug op gebeurtenissen in je leven. Als de emoties weggeëbd zijn en je terugkijkt met de levenservaring van nu, kun je meer begrip hebben voor wat er gebeurd is. Soms ook niet, dan spelen vaak nog onverwerkte emoties een rol. Hierover praten helpt om er vrede mee te krijgen.

Maar er zijn ook andere redenen om terug te willen blikken op het leven. Sommige mensen voelen gewoon de behoefte om te praten over hun leven. Om gehoord of gezien te worden. Dat kan heel bevestigend en vervullend zijn. Anderen willen over hun leven praten om de samenhang in hun leven beter te zien of om een betekenis aan hun leven te kunnen geven. Dit laatste gebeurt vaker in de palliatieve fase, als het einde in zicht is.

Zelf kreeg ik na mijn 60ste regelmatig flashbacks. Die hebben veel met me gedaan. Ik zag hierdoor dat bepaalde thema’s telkens terugkeerden in mijn leven. Hierdoor begon ik krachten te herkennen die me dreven en mijn beslissingen grotendeels hebben bepaald. Dat was enerzijds confronterend, anderzijds ook bevrijdend, ook al was ik daarmee er nog niet van af. Maar ik heb meer vrede met en begrip voor mijn leven gekregen. Ook zie ik daardoor dat mijn perspectief op mijn ‘oude dag’ er langzaam door verandert, positiever wordt

Hoe kun je terugblikken op je leven?
Het kan op verschillende manieren, net wat jezelf wil. Soms helpt het als mensen beginnen te praten over indruksvolle gebeurtenissen en komt de rest dan van zelf. Anderen beginnen eerst hun leven in periodes op te delen om vervolgens hierbij stil te staan en dan een (foto)collage of een gevoelstekening van elke periode te maken. Weer anderen schrijven erover. Er zijn allerlei expressievormen, net wat je aanspreekt. Is er eenmaal expressie, dan komt de rest vanzelf. Hieronder een voorbeeld hoe het kan met behulp van tekeningen.

De levenstekening  
We praten eerst samen over alle periodes en belangrijke gebeurtenissen in je leven en wat je daaraan beleefd hebt. Daar zullen dan vanzelf herinneringen en gevoelens bij omhoog komen. Dan geef je expressie aan de beleving van elke periode op papier. (Tekenvaardigheid is totaal niet vereist). Hiervoor gebruik je een vel papier van ca 5 m. Elke periode die je in beeld brengt komt op een deel van dit vel. Vervolgens doorleef je alle gebeurtenissen nog een keer door fysiek en gevoelsmatig contact te maken met elke tekening, door er op te gaan staan. De ervaring leert dat door dit fysieke contact je de essentie van die periode doorvoelt. Dan weet je hoe je daar was, wat je daar hebt geleerd en wat je daar hebt laten liggen. Als je dit voor elke periode in je leven doet, komt er een totaal gevoel over je leven. Dit resulteert in een conclusie, vaak een verlangen voor de toekomst. Het gevoel hierbij geef je vorm op papier: een nieuwe tekening voor de toekomst. Daarna gaan we in op de betekenis ervan en de conclusies die je nu wilt trekken.

Praktische informatie:
Je kan eerst bellen of mailen en je eventuele vragen stellen. Daarna volgt een intake gesprek dat gratis is. Hierdoor kunnen we beide bepalen of er een klik is en of jouw behoeften door een gemeenschappelijk traject vervuld kunnen worden.

Zingevingsvragen
Als je ouder wordt, kan er zoveel veranderen, dat er levensvragen omhoog komen. Wat voor zin heeft mijn leven gehad? Wat staat me nog te wachten? Wat voor zin heeft het nog, nu ik minder kan? Vragen die een antwoord of bespreking verlangen. Ik kan je klankbord hierbij zijn, zodat je je kunt uiten. Ik kan goed luisteren en hoor veelal de emotie achter wat er gezegd wordt. Dit terug te spiegelen geeft vaak veel helderheid. Maar jij bepaalt wat er gebeurt, jij bent de regisseur van het gesprek. Hieronder een column die ik schreef toen ik zelf op zoek was naar zingeving.

Column:  mijn persoonlijke zingeving
Ik heb verschillende malen in mijn leven een periode zinloosheid ervaren. Ik had niets ‘nuttigs’ te doen, had geen perspectief dat het anders zou worden en had door te weinig werk tijd genoeg. Het viel me op dat de ervaring van zinloosheid niet meer speelde zodra ik een nieuw project omhanden had. Een klus aan mijn huis, een artikel schrijven of een project waaraan ik deel nam. Ik ervoer dat het ‘nuttig’ bezig zijn, een grote rol speelde in mijn zingevingservaring. Deze periodes van zinloosheid begonnen overigens pas toen mijn kinderen het huis uit waren en mijn gezin en werk me minder in beslag namen.
Ik concludeerde dat als je (lekker) druk bezig bent, zinloosheid normaliter niet speelt. Dat begint pas als één van de grote ankers in je leven wegvallen, die een kader, een houvast of inhoud aan je leven geven, zoals je geliefden, je werk, woning, gezondheid, status of je geloof.

Dit is me helder geworden sinds ik intensief met ouderen in contact kom, die in de laatste fase van hun leven zijn en waarvan er bij een aantal van hen zingevingsproblemen spelen. De oude activiteiten (werken, kinderen opvoeden, maatschappelijke functies, etc.) kunnen niet meer en er zijn geen alternatieven gevonden. Hoewel ik echt bewondering voel voor hoe deze ouderen met hun lot omgaan, heb ik ook de vlucht gezien naar de fles, de t.v. of de vlucht uit de werkelijkheid door heel veel te slapen. Het bijzondere is, dat ik al deze gedragingen bij mezelf herken, ze zijn bij hen alleen uitvergroot! Het gaf me een drive om bij mijzelf zingeving te onderzoeken.

Ik kom deze zingevingsproblemen overigens meer tegen bij mannen dan bij vrouwen. De vrouwen hebben heel vaak hun jus in het leven behouden door een grote liefde voor, interesse in en meeleven met hun (klein)kinderen. Kennelijk zijn vrouwen veel meer in staat te genieten van en interesse te hebben in de kleine dingen van het leven en dát wordt niet minder na pensionering of achteruitgang van het lichaam of cognitie.

Naast ouderen met zingevingsproblemen heb ik ook mensen in hun terminale fase ontmoet. De kracht, vrede, liefde en licht die een aantal van hen uitstraalde trekken me heel erg aan. Zo herinner ik me een dame van 90 jr, die vol dankbaarheid was dat ze in het hospitium haar leven mocht eindigen. Ze was dankbaar voor het leven dat ze had gehad en die dankbaarheid straalde ze uit en dat was zo prachtig om te zien! Ook moet ik denken aan een man, wiens lijf vrijwel niets meer kon en zodra hij bij bewustzijn was, vol liefde me aankeek en heel veel licht en rust uitstraalde. Ik heb zo nog meer ouderen in hun laatste levensdagen ontmoet die deze authenticiteit en sterke aanwezigheid uitstraalden. Zij hadden iets ontdekt en verinnerlijkt dat ongelooflijk aantrekkelijk is en waar ik zo naar verlang! 

Door al deze ervaringen kom ik tot de conclusie dat het zingevingsvraagstuk steeds belangrijker wordt naarmate je lichamelijke, cognitieve en maatschappelijke participatie mogelijkheden afnemen. Als je ten slotte niet zoveel meer kan doen en ook nog eens afhankelijk wordt van hulp van anderen, dan is dat voor de meeste mensen te moeilijk. Dan komen velen in een negatieve gedachtenspiraal, die vaak leidt tot een gevoel van zinloosheid, somberheid of een vlucht uit de werkelijkheid.

Het omgaan met ouderen werd een motor in mij om de zingevingsbronnen en -factoren in mijn leven verder te onderzoeken. Ik heb veel artikelen gelezen en zo kwam ik voor mezelf op een paar punten die bij mij een grote rol spelen om zinvolheid te ervaren. Mijn leerpunten zijn me duidelijk: het kunnen zijn, het leren genieten van de kleine dingen van het leven en andere betekenisgeving aan wat ik zie of ervaar. Hierbij is de eerdergenoemde groep ouderen die ik ontmoet heb, mijn levend voorbeeld: zij hebben een levend principe in zichzelf ontdekt en daarmee de magie van het leven, dat veel verder reikt dan hun persoonlijkheid. Ze hebben de bron in zichzelf, het levend contact met God tot in het dagelijks leven verinnerlijkt. Ze wijzen mij de weg. Want in dit contact met de bron of de goddelijke vonk in ons, spelen zingevingsproblemen niet meer een dominante rol. Dan kun je nog steeds wel moeite hebben om je tijd leuk of nuttig te besteden, maar je komt niet meer in de negatieve gedachtenspiraal en dan is het een vraagstuk van een geheel andere orde!

Lokatie coaching: In Mijdrecht, op locatie, skypend of telefonisch